Hastane fobisi bir yana dursun, bazen gerçekten de zamanı gelip kontrollere gitme vakti yaklaştığında bizi çok endişendiren bir konudur meme kontrolleri. Her seferinde bir şey çıkar mı endişesi basıyor hepimizi. Meme kontrolleri için zaman yaklaştıkça haklı olarak bir huzursuzluk basıyor kadınlarımızı.

Ancak bu endişe ve gerginlik ile yaşamak, günü gelip bir an önce tetkiklerimizi yaptırmaktan inanın çok daha zor. Peki bu gerginliği atmak ve sürekli ‘acaba bende bir şeyler mi çıkacak?’ diye düşünerek yaşamamak için bize yardımcı olabilecek bir yöntem var mı?

Endişenizi azaltmak için basit ipuçları

Sadece meme kanseri taramaları için yaptırdığımız yıllık kontroller için değil, tüm sağlık kontrollerimiz için kendimize basit birkaç şartlanma yaratarak psikolojik gerginliğimizi azaltmaya yardımcı olabiliriz.

Kendinize bir takvim belirleyin

Acaba kontrollerimde bir şey çıkar mı endişesini azaltmanın en etkili yöntemlerinden birinin takvim belirlemek olduğunu düşünüyorum. Bu takvim belirleme işlemi aslında bir nevi endişelerimizi de belirli bir takvim dönemine sıkıştırmamızı, deyim yerindeyse gerekli bir zamana ertelememizi sağlamaya yaramaktadır. Tabiki muhakkaktır ki yaklaşan kontrol dönemlerinde elbette bir endişemiz olabilir. Ama burada ana amacımız bunu mümkün olduğunca azaltarak belirli bir yoğunluğun üzerine çıkmasına engel olmak ve kabul edilebilir bir seviyede tutmaktır.

Bunun için yapılması gereken ilk iş kendimize bir check-up (kontrol) tarihi seçmektir. Bu tarihi belirlerken sosyal yaşantınıza en uygun bir tarihi belirleyebilirsiniz. Örneğin mesleğiniz öğretmenlik ise, sömestr dönemleri bunun için güzel bir tarih olabilir. Veya kolay hatırlayacağınız bir kontrol tarihi oluşturun. Örneğin her yazın ilk haftası, her Martın son haftası veya her Eylülün 15’i vb gibi. Bu tarihin belirlenmesinde birden çok amaç mevcuttur.

Tarih belirlemenin en önemli nedenlerinden biri, tetkiklerinizi örneğin daha 2 ay önce yaptırmış olduğunuzu bilmek ve bir sonraki tetkik dönemine kadar da bu tetkiklerin sizi güvende tutacağınızı kafanızda bir takvime oturtmak. Yani bizi bekleyen önümüzdeki 30-40 yılın endişesinden uzak olarak sadece içinde bulunduğumuz yılla ilgilenmek, böylelikle çok uzun takip yıllarını küçük takvim aralıklarına bölmektir. Unutmayalım ki takip sıklıkları belirlenirken, bilimsel olarak sizi güvende tutan aralıklar seçilmektedir. Örneğin meme taraması için bu süre 1-2 yıl olarak değişirken (ülkeden ülkeye değişmektedir), kolon kanseri tetkikleri için bu süre 5 yıldır.

Sağlık kontrolleri için bir takvim belirleyen kişilerin yıllar içinde kendilerini çok daha güvende hissettiklerine ve daha az endişeli olduklarına şahit oldum hep. Ama başka artıları da yok değil.

Bir takvim belirlemenin bir artısı da tüm tetkiklerin bir anda yapılarak hepsinin aradan çıkmasıdır. Örneğin bir kadın hem meme kontrollerini hem de rahim ağzı için yapılan smear testlerini yaptırırken, bir taraftan da kan sayımı, demir seviyesi, kolesterol, tansiyon ölçümü, şeker düzeyi, böbrek – karaciğer sağlığı vb gibi diğer birçok testleri de aynı tarihe denk getirerek testlerin yapılış zamanlarını takip etme kargaşasından da kurtulmuş olur. Bazen kafasında bir takvimi olmayan bir hastamıza en son ne zaman X tahlilini yaptırdınız diye sorduğumuzda hiçbir fikri olmadığını ve hatırlamadıklarını söyleyebiliyorlar. Ancak belirli bir kontrol takvimi olan kişilerden ise ‘her Ocak ayında kesin kontrole giderim, mutlaka bakılmıştır’ gibi bir cevap duyarız. Bu düzenin, kişilerin sağlık belirteçlerindeki değişiklikleri erken yakalamıza da faydası olmaktadır şüphesiz.

Takvim yaklaştıkça temponuzu arttırın

Kötü ve olumsuz düşüncelerin hep boşluktan geldiği düşünülür. Eğer boş zaman fazlalığınız varsa ve kontrol zamanlarınız da yaklaştıysa, bu boş zamanlarınızı doldurmalısınız. Uzun süredir bitiremediğiniz bir görevi bitirmeye çalışmak, bir proje üzerine yoğunlaşmak, arkadaşlarla daha sık görüşmek, aile toplantılarını arttırmak size hem moral verecek hem de yalnız kaldığınız süreleri azaltarak olumsuz düşüncelere sürüklenmenize engel olmaya yardımcı olacaktır. Film izlemek, kitap okumak gibi aktiviteleri arttırmak ancak bunları seçerken dram veya hüzünlü içerikler yerine daha eylenceli tarafa kaymak faydalı olmaktadır. Spor yapmak da bir seçenektir. Özellikle alışkın olduğumuz bir sporu tercih ederek kendimizi makul bir miktarda yormak, uyku kalitemizi de arttıracaktır. Ancak burada da dikkat etmemiz gereken husus bireysel sporlardan ziyade arkadaşlarımızın da dahil olabileceği bir tür seçmek yalnızlık duygusu yaratan sporlardan uzak durmaktır.

Çalışan ve tüm bunlara vakit ayıramayan kişiler ise kontrol takvimlerini en yoğun oldukları aylara veya haftalara denk getirebilirler. Bu, zihnimizi bir miktar kandırarak zihnimizin başka şeylerle meşgul olmasını sağlar ve hastalık psikolojisi üzerine yoğunlaşmamızı bir nebze de olsa engelleyebilir.

İnternette arama yapmayı bırakın

Çağımızın önemli öğrenme aracı şüphesiz sosyal medya ve internet aramalarıdır. Ancak bunun bir merak giderme aracına dönüştüğü bazı durumlarda ise bize bir şey öğretmekten ziyade bize endişe verici bir araca dönüşür.

Özellikle kontrollerimize yaklaştığımız dönemlerde bu mecralardan bu aramalar için uzak durmak endişemizin artmasına da mani olacaktır. Sosyal medyada gördüğümüz her olumsuz karenin vücudumuzda salgı ve hormon üreten organlardan endişe ve anksiyete hormonu salgılattığını biliyoruz. Bu nedensiz hormon salınımı, vücudumuzdaki hücrelerimizde gereksiz bir strese sebep olmaktadır. Bu stres bizde psikolojik bir gerilime sebep vermekle birlikte hücreler üzerinde de gereksiz bir fiziksel yıpranmaya neden olmaktadır.

Bu nedenle tetkik zamanımıza yaklaşan dönemlerde sosyal medya ve internet kullanımımıza bu yönde bir perhiz uygulaması yapmamızda fayda olduğu düşüncesi hakim bir düşünceye dönüşmektedir.

Doktorunuzun hassasiyetlerini dikkate alın

Tıbbi takipler, bir durumu netleştirmek veya ileride ortaya çıkabilecek sorunları önceden önlem alarak çözmek için yapılmaktadır. Dolayısı ile takipte ortaya çıkacak gelişmeler konusunda hekiminiz size tavsiyelerde bulunabilir.

Bu tavsiyelerin üzerinde düşünülmesi, olası çözüm ve aksiyonların tartışılması gerektiği muhakkaktır. Ancak sonrasında alınacak tıbbi önlemlerin ve tavsiyelerin hızlı hayata geçirilmesi de endişelerin hızlı bir şekilde çözülmesini sağlar. Kararın hayata geçirilmesinin uzaması, uzun bekleyiş dönemleri de endişeyi uzatan sebeplerdendir. Endişeyi giderecek ve sağlık sorununu netleştirecek çözümün hızlı alınması kaygının hızlı giderilmesini sağlayacağı gibi sağlığımızın da daha güvende olduğu bir durum sağlar.

Hekim olmayan kişilerin yaptığı yorumlara kulağınızı kapatın

Toplumda en fazla kafa karışıklığı yaratan düşünceler ‘komşu’ fikirleridir. Çevrenizde yer alan kişiler kötü niyetli olmasalar da size yanlış bilgiler vererek kafa karışıklığı yaşamanıza neden olabilirler.

İnsanın genel zihinsel yapısı düşünüldüğünde kötü olayların ve kötü deneyimlerin akılda kalıcılığının iyi ve olumlu sonuçlanan olaylara göre daha fazla olduğunu görüyoruz. Bu nedenle size dışarıdan aktarılan bilgiler, yüzbinlerce-milyonlarca olumlu ve pozitif sonuçlanan ve iyileşen hastalardan ziyade, tanı ve tedavi sürecinde olumsuzluklar yaşana hastaların hikayeleri olacaktır.

Bu nedenle dışarından duyulan kötü deneyimleri kendinize genellememeye, sağlık profesyonelinden aldığınız bilgiler doğrultusunda motivasyon geliştirmeye çalışmanız gereksiz endişe ve kaygı duymanıza engel olacaktır.

Endişenize ve kaygılarınız için gereğinde profesyonel destek alın

Unutmayın ki hayatta herkes hastalanabilir. Hastalık dönemleri kişiden kişiye değişen oranlarda kaygı ve endişeye sebep verebilir. Bünyemiz ve mizacımız, geçmiş yaşantımız ve deneyimlerimiz ne kadar endişe ve kaygıya direnç gösterebileceğimizi belirleyen unsurdur. Ancak herkesin endişe ve kaygıya aynı tepki göstermesi beklenemez. Siz de eğer kaygı ve duygudurum bozukluğu yaşıyorsanız, bu alanda çalışan sağlık profesyonellerinden destek alabilirsiniz.